Herdenking 2023
Indrukwekkend en ontroerend. Zo noemden de aanwezigen de 31e Indië-herdenking op 30 augustus jongstleden in het Rengerspark te Leeuwarden.
Bij het Indiëmonument in het park zijn ook dit jaar weer de 168 Friezen herdacht die zijn omgekomen in Nederlands-Indië tussen 1945 en 1962.
Toespraken, openingswoord.
Ondanks alles wat er al gezegd en geschreven is, is er veel wat we niet kunnen bevatten. Maar die discussie houdt ook in dat het herdenken van deze Friese jongens in leven blijft. Daar is het bij deze herdenking om te doen aldus voorzitter Roel Sluiter. Hij stond stil bij de discussie die, ook recent weer, over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog is gevoerd en die ook nog niet voorbij is. En over de ‘angst en ellende’ die voortkwam uit het besluit om jonge Nederlanders naar Nederlands-Indië te sturen nadat daar de onafhankelijk was uitgeroepen. ‘Ondanks alles wat er al gezegd en geschreven is, is er veel wat we niet weten en niet kunnen bevatten. Maar die discussie houdt ook in dat het herdenken van deze Friese jongens in leven blijft. Daar is het bij deze herdenking om te doen.’
De herdenkingstoespraak kwam dit jaar van de heer Gerrit Nijenhuis, defensie- en marineattaché in het VK en Ierland. Hij keek tijdens zijn toespraak terug op de extreem moeilijke situatie waarvoor Nederlandse militairen- onder wie veel dienstplichtigen, destijds stonden.
Hij trok de vergelijking met hoe het vandaag de dag gaat. Er worden volgens hem nu veel betere afwegingen gemaakt voordat een militair op missie wordt gestuurd. Hoe anders was dat toen en men ging toen ook niet voor 4 maanden zoals nu, maar voor tweeënhalf tot drie jaar. De fouten die destijds zijn gemaakten de levens die dat heeft gekost waren de verantwoordelijkheid van de politiek, aldus Nijenhuis. Was de Nederlandse krijgsmacht wel in staat om haar opdracht uit te voeren? Alles wijst erop dat het antwoord op die vraag ‘nee’ is. De gevolgen waren groot. Veel Indië-veteranen voelden zich jarenlang onbegrepen, worstelden met zware trauma’s en hadden grote aanpassingsproblemen. Tegenwoordig kunnen veteranen wel op een vangnet rekenen, aldus Nijenhuis. De militairen hadden anders verdiend, ze verdienen ons respect.
Het Frysk seniorenorkest omlijstte muzikaal de avond. Onder de aanwezigen waren (oud) militairen, politieagenten, medewerkers van vliegbasis Leeuwarden, hoogwaardigheidsbekleders en nabestaanden van de (omgekomen soldaten).
Fryske Declamatie
Mevrouw Tettie Stiemsma-Walda leidde als Lady-Speaker de avond en las een zelfgeschreven Fryske Declamatie.
Earefjild, Kembang Kuning op Java,
dêr stiene we tegearre yn Surabaja.
Yn ús nekke baarnde de sinne
Yn ús eagen baarnden de triennen
Nei 74 jier werom, nei wêr’t er syn lêste rêstplak fûn
Omke Jan hjir leit er, stil en fredich yn de Javaanske grûn.
Blombledsjes wurde troch ús lein,
in pear wurden sein
Gjin wurden foar it leed fan doedestiids,
We fiele it yn ieren en sinen, stoarje nei it krús
Dit dogge we foar de generaasje boppe en ûnder ús.
Dizze dierbere soan, broer en omke Jan,
net fergetten lykas alle lichems hjir lizzend
Yn de bloei fan harren libben, se wiene krekt man.
Kembang Kuning, Menteng Pulo, Pandu, Leuwigadjah, Candi,
Allegearre op dizze fjilden earje we hjoed mei respekt, muzyk wurden en krânsen.
It libben stie hjir foar jimme stil, foarby jimme dreamen en kânsen.
We sille inoar wer moetsje, we’ll meet again,
We witte it seker, oant sjen
Na de taptoe, een minuut stilte en het Wilhelmus werden er meerdere kransen en bloemstukken bij het monument gelegd onder leiding van terreinmeesters RonaldHuls en Frans van Dreumel.
De kranslegging wordt geopend door Commissaris van de Koning in Friesland, drs. Arno Brok;
Familieleden en/of nabestaanden van de omgekomen militairen krijgen de gelegenheid om hun bloemen etc. bij het monument te leggen;
Burgemeester van Leeuwarden de heer Mr. S.Haersma Buma legt namens de vereniging Friese Gemeenten een krans;
Air Combat Command, locatie Leeuwarden, Commandant majoor E. Zaal legt een Krans;
Als vertegenwoordiger voor Brigade Generaal Drs L.A. Schreurs van het 11e Bataljon Luchtmobiele Brigade en Bond van Oud-strijders 1e Divisie 7 December, legt 1e Luitenant. b.d. Ton Monster een krans;
Namens 43 Mechanische Brigade en 44e Pantser Infanterie Bataljon, Prins Johan Willem Friso, legt Luitenant Kolonel, E. Derks een krans;
Namens de VOMI Vereniging Oud Militairen Indië en Nieuw Guinea legt oud-voorzitter Henk Moorlag een krans;
Namens Bond van Wapenbroeders Friesland, leggen de heren Huisman, van de Wal en van der Sanden een krans;
Namens de Koninklijke Vereniging Reserve Officieren afd Frl, wordt krans gelegd door Lt. Kolonel b.d.Gerard Frijling en Eerste Luitenant Robijn;
Namens de Bond Nederlandse Militairen Oorlogslachtoffers afd. Friesland, leggen Margreet Moorlag en Erik de Wit een bloemstuk;
Namens Politie Fryslan, leggen de heren Henri ten Hoeve en Hugo Roosink een krans/bloemstuk;
Namens de gemeentes Ooststellingwerf, Opsterland en Weststellingwerf leggen twee afgevaardigden per gemeente een krans:
Voor Oostellingwerf zijn dit de heren: De Vries en Crans
Voor Opsterland zijn dit de heren: Nijenhuis en Paulusma
Voor Weststellingwerf zijn dit de heren Van Dam en Kranendonk;
Namens de Raad van Kerken, provincie Friesland, leggen de heren R. Hooyenga en J. Van der Ven een bloemstuk;
Namens de Stichting Geredde Personen, wordt door vertegenwoordigster Mevr. H. Scholten een bloemstuk gelegd;
Namens alle Indië Bataljons uit Friesland waaruit militairen zijn vertrokken en zijn omgekomen in het toenmalig Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea wordt door de bestuursleden Ronald Huls en Frans van Dreumel namens de Stichting Indië-Monument Friesland een krans gelegd.